Jak oswoić szczura?
Wyobraźcie sobie, że przeprowadzacie się z centrum Nowego Yorku do malutkiej wioski – czulibyście się zdezorientowani? Może zagubieni? Podekscytowani? Na pewno potrzebowalibyście chwili, by zapoznać się z miejscem, zwyczajami i kulturą tamtejszych ludzi. W przypadku przeprowadzki szczurów z laboratorium (i nie tylko) do nowego domu jest identycznie. W tym poradniku przedstawimy Wam proces oswajania szczura krok po kroku.
Oswajanie szczura – jak zrobić to prawidłowo?
Kiedy adoptujecie szczury, trafiają one ze znanego im środowiska do nieznajomej przestrzeni zatopionej w zapachowej mieszance, często po długiej i wyczerpującej podróży. Przeprowadzki często wzbudzają bardzo skrajne emocje, tak samo u szczurów zmiana miejsca pobytu wiąże się ze stresem. Potrzebują one czasu, by się zaaklimatyzować w nowej rzeczywistości i przyzwyczaić do nowych osób. Niestety, często właśnie w tym momencie do naszej Fundacji docierają wiadomości o treści: „Ten szczur jest agresywny! On gryzie!”. Po krótkim wywiadzie dowiadujemy się, że np. 2 godziny po przyjeździe stadka do nowego domu, nowa opiekunka chciała szczury wyjąć z klatki, żeby zrobić sobie z nimi zdjęcie…
W tym poradniku chcielibyśmy poruszyć też temat „agresji”, o którą często posądzane są szczury. Dla wielu osób fakt, że szczur ugryzł, oznacza automatycznie, że jest on agresywny. Tymczasem, to wcale nie musi być prawda! Często nie zdajemy sobie sprawy, że szczur ugryzł, bo tak się właśnie z nami komunikuje mową swojego ciała. Wycofanie, napuszenie lub ugryzienie to podstawowe objawy szczurzego strachu.
Co zatem zrobić, by lepiej poznać szczura i dać mu szansę na poznanie nas? Trzeba go oswoić, a z jakich „narzędzi” można przy tym korzystać – postaramy się Wam przedstawić poniżej. Opisane metody oswajania szczura są tymi najbardziej popularnymi, dobrze się sprawdzającymi w większości przypadków. Jeżeli macie szczura z Lab Rescue i macie jakiekolwiek wątpliwości, czy dana metoda dobrze działa lub martwicie się, czy oswajanie idzie dobrze – zawsze możecie się z nami skontaktować. Jednocześnie przestrzegamy przed niesprawdzonymi radami z grup facebookowych, ponieważ nigdy nie wiemy, kto nam doradza. Osoba doradzająca może też nie znać wszystkich szczegółów, które są istotne w dobraniu odpowiedniej drogi do oswojenia szczurków.
Kilka ważnych zasad
- Zminimalizuj zapachy. Szczury są bardzo czułe na zapachy, dlatego warto unikać używania perfum na czas oswajania i przygotować sobie zestawu ubrań. Najlepiej, by w jego skład wchodziła obcisła bluzka z długim rękawem i obszerna bluza ze ściągaczem na dole i kieszenią (tzw. kangurka).
- Myj ręce. Przed kontaktem ze szczurami myj ręce bezzapachowym lub lekko pachnącym mydłem. Nigdy nie podchodź do szczurów z dłońmi, które pachną chipsami, ciastkami itp. Szczur od razu będzie chciał Cię złapać bez zastanowienia, by pochwycić szybko smaczny kąsek i uciec.
- Dawaj szczurom zewnętrzną stronę ręki (z knykciami) – te części zawsze są mniej pachnące i kuszące do spróbowania niż środek dłoni i palce.
- Przygotuj smakołyki do oswajania szczurów. Dobrze sprawdzą się mączniki, musy owocowe, bezmleczne kaszki dla dzieci. Dobrze jest pracować ze szczurami przed ich głównym posiłkiem, gdy są trochę głodne, by chętniej z nami współpracowały i były łase na jedzonko.
- Uprzedź szczura przed jego złapaniem – daj się powąchać. Nie rób tego znienacka, nie zaskakuj szczura, bo może to być dla niego stresujące i instynktownie będzie chciał się obronić. Pamiętaj, że drapieżniki zwykle atakują i podnoszą szczury z góry, dlatego staraj się to robić od boku i nie z zaskoczenia.
- Człowiek jest częścią stada. Twoje zachowanie determinuje zachowanie szczura. Twoje emocje również. Jeśli jesteś zestresowan*, zwierzęta to wyczują. Jeśli chcesz złapać szczura i podnieść – zrób to pewnie. Gdy będziesz się wahać, cofać rękę i powracać, szczur będzie zdezorientowany, sam się zestresuje i może przez to dziabnąć.
- Jeśli masz zły dzień, jesteś poddenerwowan* to przed ćwiczeniem ze szczurami pomedytuj chwilę, postaraj się uspokoić. Jeśli to nic nie da, przełóż pracę nad oswajaniem szczura na luźniejszy moment.
Minimalizuj perfumy
Myj ręce mydłem bez zapachu
Użyj zewnętrznej strony dłoni
Przygotuj smaczki
Ostrzegaj przed złapaniem
Nie denerwuj się
Jak łapać szczura?
W procesie oswajania szczura bardzo ważny jest odpowiedni sposób chwytania zwierzęcia. Najbezpieczniejszą metodą łapania i podnoszenia szczura, jest położenie otwartych dłoni na bokach szczura i delikatne uniesienie go do góry. Pamiętaj, że czerwonookie szczury mają dość słaby wzrok. Warto więc najpierw zasygnalizować, że jesteś blisko, aby Twój nowy „ogonek” nie czuł się zaskoczony.
Drugą metodą podnoszenia szczura jest złapanie go wokół klatki piersiowej, a drugą ręką delikatne wspieranie tylnych łapek. Ta metoda sprawdza się lepiej w przypadku oswojonych „ogonków”. Przenosząc szczura, dla bezpieczeństwa, zawsze trzymaj go blisko siebie (np. sadzając go na klatce piersiowej).
Pamiętaj, aby nigdy nie podnosić ani nie przytrzymywać szczura za ogon!
Jak oswoić szczura, aby nie gryzł?
Szczur łapie za palce? Podgryza albo jest agresywny? Nowa sytuacja, klatka, dom i mnóstwo nowych zapachów, mogą być dla szczura bardzo stresujące. Niektóre szczury szybko przystosowują się do zmian, inne mogą reagować lękiem lub agresją. Aby w bezpiecznych warunkach nawiązać więź ze swoimi szczurami, przygotuj dla nich (i dla siebie) ograniczony wybieg. Najlepiej, aby był tylko niewiele większy niż przestrzeń, którą zajmujesz, siedząc w nim. Dookoła siebie możesz ułożyć zabawki z pochowanymi smaczkami. Pozwól szczurkom swobodnie chodzić wokół Ciebie, obwąchać Cię czy wyjadać smaczki, bez prób łapania na ręce czy głaskania. Szczurki będą mogły się przekonać, że przebywanie w Twoim towarzystwie nie stanowi dla nich zagrożenia. W trakcie kolejnych takich wybiegów możesz stopniowo nawiązywać kontakt, być może szczury będą już zaciekawione i postanowią wspiąć się na Ciebie.
Kiedy poczujesz się na tyle pewnie, by pogłaskać szczura, zacznij od okolicy pupy (u nasady ogona). Jest to miejsce, którego dotyk będzie dla Twojego szczura najmniej zagrażający. Pamiętaj, aby w kontakcie ze szczurami unikać gwałtownych ruchów, postaraj się zachowywać pewnie. Twój nagły krzyk czy gwałtowne zabieranie ręki mogą prowokować zwierzaka do kontynuowania podgryzania jako skutecznej metody pozbycia się Twojej ręki z klatki lub po prostu świetnej zabawy. Ważne, aby na niepożądane zachowania reagować głośnym i stanowczym: „Nie wolno”.
Jak przygotować klatkę?
Klatka to terytorium szczurów i powinny się tam czuć komfortowo, więc oprócz odpowiedniego wyposażenia trzeba pozwolić im na poczucie prywatności. Nigdy nie wkładaj palców przez pręty klatki – szczury często myślą, że to smaczek lub odbierają to jako nachalne wtargnięcie w ich przestrzeń. Pamiętaj, by zawsze uprzedzać o tym gości, w szczególności dzieci. W początkowym okresie oswajania szczura poczucie komfortu jest to bardzo ważne.
Kącik bezdotykowy. Warto wyznaczyć w klatce jedno miejsce (domek, półkę, hamak), które jest bezpieczną przestrzenią dla szczurów. Z tego miejsca nigdy ich nie wyciągaj, nie zapuszczaj się tam rękami i szanuj ich bezpieczny kącik. Podczas oswajania szczurów zazwyczaj wyznaczamy strefy, np. w klatce marki Frodo dolne drzwiczki służą do jedzenia. Miskę staramy się stawiać w takim miejscu, by łatwo było ją wyciągnąć przez ten otwór. Otwierany sufit z kolei wykorzystujemy do oswajania. Bezpośrednio pod nim można powiesić obszerny hamak. Drzwiczki otwieramy tylko, gdy szczurków nie ma u góry, by to one zadecydowały, czy chcą wyjść. Wiadomo też, że zasada „przez żołądek do serca” działa cuda. Oczywiście w przypadku EKSTREMALNYM, takim jak nagłe problemy zdrowotne, w którym szczura trzeba wyciągnąć z klatki na już, trzeba to zrobić na siłę. Najlepiej wtedy jest odpowiednio zabezpieczyć dłoń, np. rękawiczką skórzaną.
Sprzątanie klatki najlepiej jest zorganizować w czasie ze szczurzego wybiegu. Dzięki temu szczury nie będą nadmiernie zestresowane „demolowaniem” ich lokum i wielkim sprzątaniem, a Ty ułatwisz sobie zadanie. Jeżeli nie masz możliwości puszczenia szczurków na wybieg, możesz w tym czasie włożyć je do transporterka. Jak „wyłowić” szczury z klatki? Niektóre szczury, to typowi odkrywcy i tutaj sprawa jest ułatwiona, bo zazwyczaj wychodzą one chętnie z klatki tuż po jej otwarciu. Jeśli jednak trafimy na bardziej nieśmiałe osobniki, polecam zastosować metodę opisaną poniżej. Nazwaliśmy ją „metodą na łyżkę” i to właśnie ona pomoże Ci wywabić szczurki z klatki.
Klatkę najlepiej jest umiejscowić w pokoju często uczęszczanym przez domowników, ale spokojnym. Dobrze, jeśli szczury Was widzą, czują i słyszą. Nie powinny być odosobnione, ale nie mogą też stać w przejściu czy koło telewizora. Szczurki mają wtedy możliwość lepiej Was poznać, zaznajomić się z dźwiękami i Waszą rutyną. Jednocześnie możecie je obserwować i poznawać ich zachowanie. Częsta obserwacja szczurów pozwala też na szybkie zauważenie anomalii w ich zachowaniu. Dzięki temu można wcześnie wykryć niepokojące symptomy chorobowe. Pamiętaj, że szczury nie mogą być w pomieszczeniu, w którym jakieś urządzenie wydaje głośne dźwięki lub ultradźwięki, gdyż będzie je to stresować.
Jak przygotować wybieg?
Wybiegi zaczynamy od małych przestrzeni (np. wanny, wydzielonej części korytarza, kanapy, fotela), tak by szczury były zmuszone do kontaktu z naszym ciałem. Warto początkowo wybieg traktować jako sposób na oswojenie szczura niż fitness dla niego. Szczury, które mają możliwość eksplorowania dużej i ciekawej przestrzeni, najczęściej wybiorą właśnie to niż kontakt z człowiekiem. Dlatego skup się na samym procesie oswajania i wybieg traktuj jako dobre do tego narzędzie. Dobrze jest założyć dużą bluzę, którą szczury dobrze kojarzą oraz zabrać je na wybieg w norce i mieć ją ze sobą.
Staraj się minimalizować ruchy, tak by to szczur przejął inicjatywę w kontakcie z Tobą. Podawaj zwierzakom jedzonko, mów do nich spokojnie, pozwól im wejść na siebie czy do bluzy. Uwaga: szczury lubią czasem podgryzać stopy i skarpetki. Wybiegi staraj się uatrakcyjniać, bo znudzony szczur będzie chętniej szukał opcji wyjścia. Dobrze działa też eksploracja połączona z poszukiwaniem jedzenia. W tym aspekcie ogranicza Cię już tylko kreatywność.
Z czasem zwiększaj przestrzeń wybiegu. Pamiętaj jednak, by była ona bezpieczna. Zabezpiecz kable, szczeliny, zamknij okna i drzwi, poinformuj innych domowników o wybiegu. Dodatkowo możesz uatrakcyjnić wybieg nauką „sztuczek”, do tego świetnie sprawdzi się metoda „na łyżeczkę”. Jeżeli chodzi o atrakcje na szczurzym wybiegu, świetnie sprawdzają się różnego rodzaju digging boxy, tunele oraz kula smakula. Zajrzyj też do naszego wpisu o przygotowaniu wybiegu dla szczura.
Sprawdzone metody oswajania
Metoda „na łyżkę”
W wersji podstawowej można wykorzystać zwykłą metalową łyżeczkę i coś „pysznego”. Najlepiej sprawdzą się musy lub bezmleczne kaszki dla dzieci, za którymi szczury szaleją. W przypadku szczurów nieufnych pracę z łyżeczką możesz rozpocząć w klatce, tak by szczur czuł się maksymalnie komfortowo.
Najpierw zachęć szczura do zjadania smakołyku z nieruchomej łyżeczki. Następnie spróbuj poruszać łyżeczką. Gdy Twój podopieczny z chęcią porusza się za łyżeczką, możesz wykorzystać ją już tak naprawdę do wszystkiego, np. do nauki wychodzenia z klatki. Spraw po prostu, by szczur, podążając za łyżką, wyszedł na Twoją rękę lub wybieg.
Metoda ta idealnie sprawdza się też, by nauczyć szczura, że ręka nie jest zagrożeniem. Połóż jedną rękę nieruchomo na podłodze, a drugą z łyżeczką manewruj tak, by szczur przeszedł po Twojej leżącej ręce. Z czasem wydłużając czas przebywania szczurka na ręce, możesz ją lekko unieść nad ziemię. Szczurki kochają się uczyć, ale pamiętaj, że co za dużo to niezdrowo. Dlatego przy oswajaniu szczura stawiamy na systematyczną pracę w krótkich cyklach. Najlepiej, żeby treningi wpisywały się w Waszą codzienną rutynę.
Metoda „na smarowanie ręki”
Smarowanie ręki „pysznym” — to świetna metoda, by pokazać szczurowi, że ręka służy do lizania, a nie podgryzania. W tym przypadku również musisz wykorzystać coś o konsystencji musu lub kaszki. Posmaruj zewnętrzną część dłoni i daj szczurom ją polizać. Gdy będą chętnie to robić, staraj się drugą ręką je dotykać, pogłaskać delikatnie. Potem możesz zmienić posmarowaną stronę z zewnętrznej strony na wewnętrzną oraz palce. Stosuj tę metodę często, naprawdę działa i pomaga w oswajaniu szczura.
Metoda „na bluzowanie”
Na początku dobrze jest przyzwyczaić szczurka do ludzkiego ciała. Ubierz ciasną bluzkę z długim rękawem, a na nią bluzę z kieszenią. Zachęć szczurka, by wszedł do bluzy, stosując np. metodę „na łyżkę” opisaną wyżej i po prostu pozwól mu tam siedzieć. Najlepiej zbluzować kilka szczurów razem. W początkowym etapie możesz usiąść blisko klatki, tak by szczury same weszły do bluzy i mogły z niej swobodnie wyjść. Dawaj im smaczki, by kojarzyły ją z czymś fajnym.
Z czasem bluza może pomóc w transportowaniu szczurów z klatki na docelowy wybieg. Gdy szczurki polubią siedzenie u Ciebie w bluzie, możesz brać je w niej ze sobą np. na oglądanie telewizji, czytanie książki lub jedzenie obiadu. To fajny sposób na spędzanie razem czasu, podczas którego jesteście razem, a szczury siedzą w bezpiecznej kieszonce, w której czują się swobodnie. W tym czasie szczury oswajają się z Twoim zapachem i Twoją obecnością. Gdy będą chciały przejść na Twoje ramię lub pozwiedzać inne części bluzy, oczywiście pozwól im na to – luźne rękawy też są dla szczurów fajną kryjówką.
Metoda „na norkę”
Przygotuj sobie „norkę”, która będzie służyła do oswajania szczurów. Może to być stara czapka lub poszewka. Wkładaj szczury do takiej norki i tam je dotykaj, i głaszcz. Możesz też z nią chodzić po mieszkaniu i co jakiś czas głaskać szczury. Kiedy szczury są w norce, daj im też jakieś smaczki, tak żeby polubiły nową kryjówkę. Ma to być bezpieczna dla nich przestrzeń – szczury uwielbiają wszelkiego rodzaju norki, a jednocześnie Ty masz do nich łatwy dostęp i możesz je głaskać.
Z biegiem czasu szczury przyzwyczają się, że są głaskane w norce i nie będzie to dla nich problemem. Zabieraj norkę również na wybieg. Gdy szczury oswoją się z norką, będą mogły chętnie do niej wskakiwać przy wychodzeniu z wybiegu.
Pamiętaj: każde zwierzę jest inne i ma swój charakter i osobowość. Jedne są bardziej śmiałe, wesołe i kontaktowe, inne mogą być wycofane, ceniące sobie spokój lub po prostu skupione na swoim świecie i jego eksploracji 🙂 Kochamy je wszystkie! Warto dać każdemu przestrzeń i nawiązywać relację opartą na szacunku i wspólnych zasadach, a na pewno połaczy Was fajna więź!